پاک‌ترین حمل‌و‌نقل در دستور کار

ترجمه - فرناز حیدری: ورود خودروهای جدید به خیابان‌های شهرهای بزرگ چین از مشکلات عمده‌ای است که هم‌اکنون کشور چین با آن مواجه است.

سؤال اینجاست که چگونه بیش از یک میلیون نفر می‌توانند روزانه در داخل و خارج برخی از شهرهای پرجمعیت و در حال رشد، رفت‌وآمد کنند به‌نحوی که ترافیک سنگین ایجاد نشود، بنزین کمتر مصرف شود و آلودگی‌های کمتری هم منتشر شود؟این سؤال چالش عمده‌ای است که هم‌اکنون چین به‌عنوان یک کشور پرجمعیت که سیستم حمل‌ونقلش در حال گسترش است، با آن مواجه است. رشد شهرنشینی و تمایل به خرید ماشین سبب وسعت دامنه سیستم حمل‌ونقل در چین شده است. چند دهه قبل خیابان‌های چین مملو از دوچرخه بودند به‌گونه‌ای که به اکثر شهرهای آن لقب قلمرو دوچرخه‌سواران را داده بودند.

طبق گزارش‌های ‌ای‌بی‌ام، پایتخت چین- پکن- در حال حاضر جزو شهرهایی است که بدترین نوع ترافیک را در جهان داراست. تابستان گذشته، 10‌هزار خودرو، ترافیکی به طول بیش از 60 مایل را در بزرگراه پکن- زانگجیاکو ایجاد کردند که به شکلی غیرقابل تصور به‌مدت 10‌روز نیز ادامه داشت. متخصصین امر می‌گویند که روان‌سازی‌ ترافیک و کاهش آلودگی ناشی از بخش حمل‌ونقل مستلزم همکاری‌های هم‌ راستا در بخش‌های برنامه‌ریزی شهری، اطلاع‌رسانی، توسعه ترانزیت عمومی و استفاده از وسایل نقلیه پاک‌تر است. محدوده‌های کلانشهری در سرتاسر جهان از لس‌آنجلس گرفته تا مکزیکوسیتی و حتی مسکو (که هریک به نوعی همچون پکن در انتهای لیست ‌ای‌بی‌ام هستند) از نظر رفت‌وآمد با مشکل مواجه هستند و رفت‌وآمد هر روزه مردم از حومه به شهر و بالعکس در این شهرها به‌شدت طاقت‌فرساست. به همین دلیل بایستی توسعه سیستم‌های حمل‌ونقلی پاک‌تر که می‌تواند شهرهای رو به رشد را مهار کند بیش از پیش به‌عنوان یک وظیفه مهم تلقی شود.

بنا بر گفته‌های، دان اسپرلینگ، رئیس مؤسسه مطالعات حمل‌ونقل در دانشگاه کالیفرنیا، حمل‌ونقل پاک (یا اصطلاحا حمل‌ونقل سبز) به 2 دلیل عمده مستلزم بذل توجه بیشتر از سوی مسئولین در کشور چین است. وی می‌گوید: چین سهم عمده‌ای در بازار جهانی اتومبیل دارد و به علاوه همواره سهم قابل توجهی نیز از مصرف بنزین را به‌خود اختصاص داده است و این در حالی است که نباید انتشار آلاینده‌های کربنی را نیز در این کشور از نظر دورنگه داشت. موضوع انتشار آلاینده‌ها در چین به حدی جدی است که مقالات زیادی هم تحت عنوان آلودگی کشنده هوا در چین منتشر شده‌اند.

سال گذشته چین توانست آمریکا را در بازار اتومبیل مقهور کند و عنوان بزرگ‌ترین بازار اتومبیل جهان را به‌خود اختصاص دهد. تحلیل‌گران صنعتی شرکت تحقیقاتی پایک پیش‌بینی کرده‌اند که چین در سال2015 با فروش تقریبی 262 هزار و 203خودروی برقی عنوان بزرگ‌ترین بازار فروش وسایل نقلیه تمام برقی را نیز به‌خود اختصاص خواهد داد. براساس یافته‌های این مؤسسه تحقیقاتی، این میزان بیشتر از 43‌درصد فروش بازار جهانی خواهد بود، در حالی که اروپای غربی 24‌درصد، آمریکا 13/2درصد و ژاپن 10/2‌درصد از فروش این بازار را به‌خود اختصاص خواهند داد. سایر تحلیل‌ها کمتر قابل اعتماد هستند؛ مؤسسه تحقیقاتی جی‌دی‌انرژی پیش‌بینی کرده که چین در سال2020 از فروش جهانی وسایل نقلیه تمام برقی 21‌درصد را از آن خود خواهد کرد و در مقابل 62درصد از این سهم را اروپا، 7/5درصد را آمریکا و 4/5درصد را ژاپن از آن خود خواهند کرد. زمانی که صحبت از خودروهای اتصال برقی دوگانه سوز یا پلاگ این‌هیبرید به میان می‌آید، شرکت پایک پیش‌بینی کرده که این آمریکاست که به واسطه شرکت‌های جنرال موتورز و تویوتا پیشتاز این رقابت در سال2015 خواهد شد.

برآورد این مؤسسه تحقیقاتی حاکی از فروش 204هزار و 110‌خودروی اتصال برقی دوگانه سوز است که 43/2درصد از فروش جهانی را در بر می‌گیرد، در حالی که اروپای غربی 16/2درصد و ژاپن و چین به‌ترتیب 13/1درصد و 10/2درصد را از این میزان به‌خود اختصاص خواهند داد. آقای زون رن‌پنگ که کرسی دپارتمان شهرسازی و برنامه‌ریزی منطقه‌ای دانشگاه فلوریدا را بر عهده دارد و در عین حال یک متخصص باتجربه در زمینه برنامه‌ریزی حمل‌ونقل در چین نیز است، می‌گوید: خودروهای برقی بیانگر یک مسیر موجه در چین هستند چرا که مردم چین از عهده ساخت آنها برخواهند آمد و نظر به اینکه این مدل‌ها در مقایسه با وسایل نقلیه متعارف سطوح کمتری از گازهای گلخانه‌ای و آلاینده‌ها را نیز منتشر می‌کنند، اهمیت این موضوع چندبرابر می‌شود. حتی بایستی به این مسئله هم توجه کرد که چین سهم عمده‌ای نیز در مصرف زغال سنگ دارد و لذا یک انرژی پاک‌تر مشخصا می‌تواند ردپای کربن را نیز به کلی از این معادلات حذف کند؛ اگرچه هنوز برای برق‌رسانی به وسایل نقلیه شخصی یک راه‌حل قطعی پیشنهاد نشده است. آقای پنگ تشریح می‌کند که خودروهای برقی نمی‌توانند مسئله اصلی را که عبارت است از حضور خودروهای متعدد در خیابان و نبود جاده‌های کافی، حل کنند.

خودروهای دوگانه سوزبرای کاهش آلودگی

شورولت ولت از جنرال موتورز و کارما دوگانه سوز از شرکت اتومبیل‌سازی‌ فیسکر جزو نمونه خودروهای برقی‌ای هستند که طی چند ساله اخیر به بازار چین معرفی شده‌اند. تویوتا نیز گزارش کرده که طرح‌هایی برای آزمایش خودروهای اتصال برقی دوگانه سوز در تیان‌جین دارد و فروش آنها در سال2012 شروع خواهد شد. بزرگ‌‌ترین کارخانه اتومبیل‌سازی‌ چین، سایک موتور کورپ نیزدرصدد است که مدل‌های تمام برقی و دوگانه سوز خود را در سال‌2012 به بازار وارد کند.

سخنگوی کارخانه اتومبیل‌سازی‌ نیسان در نامه‌ای به مجله نشنال جئوگرافی گفت که دورنمای معرفی اتومبیل‌های برقی نیسان در چین هنوز تحت بررسی است. این در حالی است که این شرکت با همکاری شهرداری وهان درصدد اجرای یک برنامه آموزشی است. این طرح 25‌وسیله نقلیه برقی را در سال‌2011 رسما وارد بازار شهر وهان خواهد کرد. چین تمام تلاش خود را کرده که برق رسانی را به دقت تحت کنترل داشته باشد. محدودیت‌های اعمال شده بر موتورسیکلت‌های گازسوز در چندین شهر باعث شد که امکان استفاده از مدل‌های الکتریکی فراهم شود.

پیشرفت‌هایی که در ساخت باتری‌ها اعمال شده و همچنین تکنولوژی‌های موتوری سبب می‌شود که وسایل نقلیه موتوری هم از نظر عملی موفق‌تر شوند و هم ساخت آنها مستلزم صرف هزینه کمتری باشد. افزایش درآمد به مصرف‌کنندگان اجازه می‌دهد که وسایل نقلیه برقی موتوری را که ترکیبی است از دوچرخه و وسایل حمل‌ونقل عمومی، جایگزین موتورسیکلت‌های معمولی کنند و همانطور که محققین بیان می‌کنند با توسعه شهرهای چینی، مسیری که شهروندان بایستی در سفرهای درون شهری بپیمایند، طولانی‌تر می‌شود و این خود مسئله‌ای است که استفاده از خودروها، موتورها و دوچرخه‌های سریع‌تر، پرتنوع‌تر و پیشرفته‌تر را تشویق می‌کند. در مجموع فروش وسایل نقلیه برقی موتوری در چین از سال‌2006 به بعد افزایش یافته است؛ این افزایش تقریبا با همتاهای گازوئیلی برابر است.

امروزه این تنها کمپانی‌های ماشین‌سازی‌ نیستند که درصددند بازارهای مصرف چین را در اختیار بگیرند. دولت تضمین کرده است که ظرف دهه آتی 15‌میلیون دلار را به‌منظور ارتقای تکنولوژی وسایل نقلیه پیشرفته و زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری کند و کمپانی‌هایی نظیر زیمنس و اکو امیدوارند که بتوانند ایستگاه‌های شارژ اتومبیل‌های برقی را در این کشور سازماندهی کنند. براساس پیش‌بینی‌های مؤسسه تحقیقاتی پایک، از سال2015 چین خواهد توانست 48درصد از 1/9‌میلیون دلار فروش تجهیزات شارژ اتومبیل‌ها را در سطح جهان به نفع خود جمع‌آوری کند. دولت چین چندین دلیل دارد که روی توسعه وسایل نقلیه برقی و زیرساخت‌های آن سرمایه‌گذاری کند و حتی متحمل هزینه نیز شود. چنان‌که دکتر اسپرلینگ تشریح می‌کند، احتمالا کمپانی‌های اتومبیل‌سازی‌ داخل چین مجبور به رقابت با شرکت‌های تثبیت شده بین‌المللی می‌شوند و این می‌تواند سازندگان اتومبیل را ناخودآگاه به پیشروی در زمینه تکنولوژی ماشین‌های برقی رهنمون شود. با وجود تمامی این تلاش‌ها وسایل نقلیه برقی هنوز در بازار چین موفقیت کامل را کسب نکرده‌اند. حتی اخیرا طرح‌هایی که روی نمونه‌های تمام برقی متمرکز هستند نیز به‌دلیل کمبود زیرساخت‌ها در معرض انتقاداتی قرار گرفته‌اند.

مسیری طولانی به سوی استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی

آقای پنگ، متخصص ترافیک می‌گوید: خودروهای برقی نسبت به گزینه‌های حمل‌ونقل عمومی نظیر اتوبوس‌ها و ترن‌های درون شهری از اهمیت کمتری برخوردارند. از دیدگاه مباحث پایداری در درازمدت حمل‌ونقل عمومی احتمالا از اهمیت بیشتری برخوردار است. آقای پنگ یادآور می‌شود که چین گام‌های مثبت بسیاری جهت توسعه حمل‌ونقل عمومی برداشته است. به‌نظر آقای پنگ کشور چین هنوز مسیری طولانی را بایستی طی کند، خصوصا زمانی که صحبت از سیستم‌های اتوبوسرانی به میان می‌آید. اتوبوس‌های قدیمی و سنتی هنوز در بسیاری از محدوده‌ها رفت‌وآمد می‌کنند. به همین دلیل متخصصینی نظیر آقای پنگ معتقدند که برنامه صحیح حرکت اتوبوس‌ها بایستی از طریق موبایل در اختیار عموم قرار گیرد. این امر حمل‌ونقل عمومی را در موقعیتی بهتر قرار خواهد داد.